Wettelijk erfrecht goed geregeld

Het wettelijk erfrecht bevat standaardbepalingen over hoe uw erfenis verdeeld gaat worden. Belangrijk uitgangspunt is dat de achterblijvende echtgenoot goed beschermd wordt tegen de aanspraken van eventuele kinderen. Er zijn echter redenen om, in het testament, van de wettelijke regeling af te wijken en/of aanvullingen te regelen.

Samenwonen (niet getrouwd of geregistreerd)

Wanneer u samenwoont of dat van plan bent, dan bent u niet automatisch elkaars erfgenaam. Om dat wel te worden is een samenlevingscontract en een testament nodig. Wilt u dat na het overlijden van een van beiden alle goederen naar de langstlevende gaat? Stel dan een testament op. Daarmee is het wettelijk erfrecht geregeld. Hebt u kinderen, dan kunnen die een beroep doen op hun legitieme portie oftewel hun wettelijk erfdeel. Om te voorkomen dat de langstlevende partner direct na het overlijden met de kinderen moet afrekenen, is een samenlevingscontract benodigd. U wordt dan gelijk behandeld als de langstlevende echtgenoot in een huwelijk. Wij stemmen samenlevingsovereenkomst en testament nauw op elkaar af.

Resultaat: de langstlevende partner krijgt alles. De kinderen krijgen een vordering die zij kunnen opeisen na overlijden van de langstlevende partner. Niet eerder.

Voogdij

Hebt u minderjarige kinderen? Sta dan stil bij de vraag wat er met hen moet gebeuren als u er niet meer bent. Wilt u dat goed geregeld hebben, dan kunt u in uw testament een voogdijregeling opnemen. Een voogdijregeling is alleen geldig als dit in een testament is vastgelegd. Daarmee is de rol van de rechter uitgespeeld, u hebt zelf voor de toekomst van uw kinderen gezorgd.

Hertrouwen

Bent u van plan te hertrouwen na het overlijden van uw partner? Dit kan in het wettelijk erfrecht vervelende gevolgen hebben voor de kinderen uit uw eerdere huwelijk. Als u overlijdt dan gaan alle bezittingen van u en uw overleden eerste echtgenoot naar uw tweede echtgenoot. Uw kinderen uit het eerste huwelijk staan dan uiteindelijk met lege handen. Zij zijn namelijk geen erfgenaam van uw tweede partner.

Om dit te voorkomen hebben de kinderen op grond van de wet bij uw hertrouwen het recht om hun vordering op u op te eisen. Zo kunnen zij hun deel van de erfenis in handen krijgen. U bent medewerking verplicht maar u kunt wel gebruik maken van uw recht op vruchtgebruik gedurende de rest van uw leven. Dat recht vervalt als u overlijdt, de bezittingen gaan dan alsnog naar de kinderen.

Stiefkinderen

Echtscheidingen komen steeds vaker voor. Eén op de drie huwelijken strandt. Vaak zijn er ook kinderen uit de relatie geboren. Dit komt ook voor bij samenwonenden die uit elkaar gaan. Bij een nieuw huwelijk komt het dus ook steeds vaker voor dat ouders met gezamenlijke kin­deren én kinderen uit een eerdere relatie samen een gezin vormen. Wij zien de behoefte toenemen om deze stiefkinderen voor het erfrecht gelijk te behandelen. Die gelijkschakeling kunt u in een testament regelen.

Uitsluitingsclausule

Wie zijn uw erfgenamen? Alleen uw kinderen of als uw kinderen eerder komen te overlijden hun partner en/of (ex-)echtgenoten. U kunt voorkomen dat bij echtscheiding van uw kinderen de partners recht hebben op de helft van uw erfenis. Daarvoor is een uitsluitingsclausule in uw testament nodig. Deze clausule voorziet erin dat het erfdeel niet in hun “huwelijksgoederengemeenschap” valt. Hierdoor heeft de zogenaamde ‘koude kant’ (aan­getrouwde familie) bij een echtscheiding geen recht op de helft van uw erfenis.

Bewind

Heeft u het gevoel dat uw erfgenamen niet de volledige verantwoordelijkheid kunnen dragen voor de erfenis bijvoorbeeld omdat de erfenis te complex is, of de erfgenaam te jong? Omdat de erfgenaam zich maatschappelijk aan de zelfkant beweegt? Of omdat een deel van de erfenis uit een bedrijf bestaat? U kunt dan de erfenis of een deel daarvan onder bewind te stellen. U neemt de reden hiervoor uitdrukkelijk in uw testament op. Een bewindvoerder heeft dan, gedurende een door u bepaalde periode, het financiële beheer over de erfenis. Dit kan zijn totdat de erfgenamen een bepaalde leeftijd hebben bereikt of een door u bepaald aantal jaren na uw overlijden. De betreffende erfgenaam kan vijf jaar na uw overlijden om opheffing van het bewind vragen bij de rechter.

Legaat

Een erfgenaam ontvangt (gedeeltelijk) uw erfenis. U kunt binnen een testament gebruik maken van de mogelijkheid om bepaalde goederen en/of geldbedragen aan iemand anders toe te kennen. Dat heet een legaat. Een legaat dat er uiteindelijk niet meer blijkt te zijn, heeft geen waarde. U hoeft het tijdens uw leven ook niet te bewaren.

Codicil

Sommige legaten hoeft u niet in uw testament te regelen. Dat geldt bijvoorbeeld voor inboedel goederen zoals sieraden, kleding en meubilair. Voor schilderijen en kunstvoorwerpen is wel een testamentair legaat nodig. Een codicil is niet vormvrij, het betreft een zelf met de hand geschreven, gedateer­de en ondertekende verklaring. Er mag geen typeletter in staan! U moet in deze verklaring nauwkeurig de betreffende goederen omschrijven. Het codicil wordt ook gebruikt om uw nabestaanden te informeren over uw wensen voor uw uitvaart.

Onterving kinderen

U kunt in uw testament een kind onterven. U hoeft het betreffende kind niet op de hoogte te stellen van het onterven. Als het betreffende kind hierin berust, krijgt het niets. Doet het kind dat niet, dan heeft het vijf jaar de tijd om met een enkele, bij voorkeur schriftelijke, verklaring de legitieme portie op te eisen. Dit deel valt overigens ook in de vorderingen op de langstlevende. Ook het onterfde kind krijgt het erfdeel pas na overlijden van de langstlevende partner.

Onterving echtgenoot

U kunt ook uw echtgenoot onterven. De echtgenoot heeft dan geen recht op een legitieme portie, maar wel op passende verzorging. Uw echtgenoot kan in dat geval bijvoorbeeld het vruchtgebruik van het huis en de inboedel opeisen. In bepaalde gevallen kan uw echtgenoot ook vruchtgebruik van andere zaken opeisen. Bijvoorbeeld van uw effectenportefeuille. Dit kan als de financiële omstandigheden van uw partner dat vereisen. Uw partner mag het zelfs allemaal opmaken, maar heeft dan wel vooraf toestemming van een kantonrechter nodig.